اسب تروا یا تروجان یکی از خطرناک‌ترین تهدیدات سایبری است که نام خود را از یک افسانه‌ی معروف یونانی گرفته است. این برنامه مخرب به طور معمول در قالب نرم‌افزارهای معتبر و قانونی پنهان می‌شود. در واقع تروجان به گونه‌ای طراحی شده است که دسترسی غیرمجاز و از راه دور به کامپیوتر کاربران را فراهم می‌کند. وقتی کاربر به نصب این نرم‌افزار می‌پردازد، به مهاجمان این امکان را می‌دهد که کنترل کامل سیستم او را در دست بگیرند.

در مقایسه با ویروس‌ها و کرم‌های رایانه‌ای، تروجان‌ قابلیت تکثیر خودکار ندارد، اما به همان اندازه یا حتی بیشتر می‌تواند مخرب باشد. این بدافزار می‌تواند داده‌ها را حذف، مسدود و کپی کند یا آن‌ها را تغییر داده و در عملکرد کامپیوترها و شبکه‌ها اختلال به وجود بیاورد. بنابراین برای محافظت از سیستم‌های خود در برابر این تهدید بزرگ، لازم است که از روش‌های پیشگیری موثر استفاده کنید. در ادامه این مقاله به بررسی کامل روش‌های پیشگیری و مقابله با تهدیدات تروجان و همچنین نحوه شناسایی این نوع بدافزار خواهیم پرداخت.

تروجان چیست و چگونه کار می‌کند؟

اسب تروا نوعی بدافزار است که اغلب به صورت نرم‌افزار قانونی و بی‌ضرر ظاهر می‌شود. هدف اصلی حملات تروجان فریب کاربران برای دانلود و اجرای این بدافزار بر روی سیستم‌هایشان است. به عبارت دیگر تروجان به گونه‌ای طراحی شده‌ است که کاربران را متقاعد کند تا به اشتباه آن را به‌ عنوان برنامه‌ای بی‌خطر و مورد اعتماد اجرا کنند. این بدافزار به محض فعال شدن، به هکرها و دزدان سایبری این امکان را می‌دهد تا به سیستم کاربران دسترسی پیدا کنند، اطلاعات حساس را سرقت کنند و یا از طریق یک راه پشتیبان به سیستم دسترسی داشته باشند.

تروجان برای نفوذ به سیستم‌ها به مهندسی اجتماعی متکی است؛ این بدافزار معمولا به صورت نرم‌افزارهای قانونی تغییر یافته یا همراه با نرم‌افزارهای دیگر ارائه می‌شود. روش‌های معمول نفوذ تروجان شامل ایمیل‌های فیشینگ، پیوست‌های پیام‌رسانی، تبلیغات جعلی و لینک‌های مشکوک است که کاربران را ترغیب به کلیک و نصب تروجان‌ می‌کنند. پس از نصب، تروجان‌ می‌تواند عملیات مختلفی مانند سرقت اطلاعات شخصی، تخریب سیستم، یا کنترل کامل فعالیت‌های کامپیوتری کاربر را انجام دهد. در واقع این عملکردها به صورت مخفیانه و بدون اطلاع یا رضایت کاربر انجام می‌شوند.

پس از نفوذ به سیستم، تروجان‌ به صورت پنهانی در پس‌زمینه اجرا می‌شود و فعالیت‌های مخرب خود را بدون آگاهی کاربر انجام می‌دهد. این بدافزار قادر به انجام کارهای مختلفی مانند ثبت کلیدهای فشرده شده (کی‌لاگر)، گرفتن تصاویر صفحه، ضبط ویدیو و صدا از وبکم و میکروفون، و حتی نصب انواع دیگر بدافزارها است.

در مجموع تروجان‌ها می‌توانند فایل‌ها را خراب کنند، هارد دیسک‌ها را فرمت کنند یا حتی باعث کندی و اختلال در عملکرد سیستم شوند. برای کسب‌ و کارها، خسارات می‌تواند به سرقت داده‌های حساس مانند اطلاعات مشتریان و مدارک تجاری منجر شود و عواقب قانونی جدی به ‌دنبال داشته باشد. به همین دلیل آگاهی از نحوه عملکرد تروجان‌ها و اقدامات لازم برای محافظت در برابر آن‌ها برای همگان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

چگونه یک ویروس تروجان را بشناسیم؟

ویروس‌های تروجان می‌توانند برای ماه‌ها در یک دستگاه باقی بمانند بدون اینکه کاربر از وجود آن‌ها مطلع شود. با این حال نشانه‌های حمله تروجان شامل تغییرات ناگهانی در تنظیمات کامپیوتر، کاهش کارایی سیستم، یا فعالیت‌های غیرمعمول است. یکی از روش‌های موثر برای شناسایی اسب تروا، استفاده از اسکنرهای تروجان یا نرم‌افزارهای حذف بدافزار است که به صورت خودکار سیستم را بررسی و هر گونه تهدید مخفی را شناسایی می‌کنند.

برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر، ضروری است که کاربران نسبت به رفتارهای غیرعادی دستگاه خود هوشیار باشند و به محض مشاهده هر گونه نشانه‌ای از حمله تروجان، اقدام به بررسی و حذف آن کنند. همچنین استفاده از نرم‌افزارهای امنیتی به‌روز و پرهیز از دانلود فایل‌ها یا کلیک بر روی لینک‌های ناشناخته می‌تواند به پیشگیری از نفوذ این نوع بدافزار کمک کند.

رایج‌ ترین انواع بدافزار تروجان

تروجان‌ها انواع مختلفی دارند و هر کدام با هدفی مخرب طراحی شده‌اند. این بدافزارها می‌توانند باعث از دست رفتن داده‌ها، خسارات مالی و حتی سرقت هویت شوند. درک تهدیدات اسب تروا به شما کمک می‌کند تا از سیستم خود در مقابل این برنامه‌های مخرب محافظت کنید.

رایج ‌ترین انواع تروجان مورد استفاده شامل موارد زیر می‌شوند:

• تروجان در پشتی (Backdoor Trojan): این نوع تروجان به مهاجم امکان دسترسی از راه دور به سیستم را می‌دهد و کنترل کامل آن را در دست می‌گیرد.
• تروجان بانکی (Banker Trojan): این نوع اسب تروا به طور خاص به اطلاعات مالی و حساب‌های بانکی کاربران حمله می‌کند و تلاش می‌کند تا اطلاعات حساب، کارت‌های بانکی، و سیستم‌های پرداخت الکترونیکی را به سرقت ببرد.
• تروجان حمله انکار سرویس توزیع‌شده (DDoS Trojan): این نوع تروجان‌ها با ارسال حجم زیادی از درخواست‌ها به آدرس‌های وب هدف، شبکه‌ها را با ترافیک زیاد اشغال می‌کنند تا باعث اختلال در سرویس‌دهی شوند.
• تروجان دانلودر (Downloader Trojan): این نوع تروجان پس از نفوذ اولیه، بدافزارهای بیشتری را روی سیستم قربانی دانلود و نصب می‌کند که می‌تواند شامل تبلیغ‌افزارها و تروجان‌های دیگر باشد.
• تروجان آنتی‌ویروس جعلی (Fake Antivirus Trojan): این تروجان به عنوان نرم‌افزار آنتی‌ویروس واقعی عمل می‌کند، اما کاربران را فریب می‌دهد تا برای حذف تهدیداتی که وجود ندارند، پول پرداخت کنند.
• تروجان جستجوگر ایمیل (Mailfinder Trojan): این تروجان به دنبال جمع‌آوری و سرقت آدرس‌های ایمیلی است که روی کامپیوتر ذخیره شده‌اند.
• تروجان باج‌افزار (Ransom Trojan): این تروجان سیستم را قفل کرده یا عملکرد آن را مختل می‌کند و از کاربران یا سازمان‌ها باج می‌گیرد تا سیستم یا داده‌های آسیب‌دیده را باز کند.
• تروجان دسترسی از راه دور (Remote Access Trojan): مشابه تروجان در پشتی، این بدافزار به مهاجم امکان می‌دهد از طریق شبکه به دستگاه قربانی دسترسی کامل داشته باشد و اطلاعات را سرقت کرده یا فعالیت‌های کاربر را نظارت کند.
• تروجان روت‌کیت (Rootkit Trojan): این تروجان برای پنهان ماندن از دید کاربران و نرم‌افزارهای امنیتی طراحی شده است تا مدت زمان بیشتری بر روی سیستم آلوده باقی بماند.

اقدامات و راه‌های پیشگیرانه در برابر اسب تروجان

استفاده از نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس و ضدبدافزار

برای مقابله با اسب تروجان، نصب و به‌روزرسانی منظم نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس سرور و ضدبدافزار ضروری است. این نرم‌افزارها می‌توانند تروجان‌ها را شناسایی و حذف کنند.

اجتناب از دانلودهای ناشناس

برای جلوگیری از حمله‌های اسب تروا، از دانلود نرم‌افزارها و فایل‌ها از منابع نامعتبر و ناشناس خودداری کنید. اطمینان حاصل کنید که فقط از منابع معتبر و مطمئن دانلود می‌کنید.

به‌روزرسانی منظم سیستم و نرم‌افزارها

نرم‌افزارهای سیستم‌عامل و برنامه‌های کاربردی را به طور منظم به‌روزرسانی کنید. تروجان ها اغلب از نقاط ضعف موجود در نسخه‌های قدیمی نرم‌افزارها استفاده می‌کنند.

آموزش و آگاهی‌بخشی

کاربران باید در مورد تهدیدات سایبری مانند تروجان آگاه باشند و به نشانه‌های بالقوه نفوذ بدافزار توجه کنند. آموزش مداوم کارکنان یک سازمان و کاربران فضای دیجیتال و افزایش سطح آگاهی آن‌ها می‌تواند خطر حملات را به طور چشمگیری کاهش دهد.

با رعایت این اقدامات پیشگیرانه و داشتن رویکردی هوشیارانه نسبت به امنیت سایبری، می‌توان از خطرات ناشی از تروجان جلوگیری به عمل آورد و سیستم‌ها را از این نوع بدافزارها محافظت کرد.

جمع بندی نهایی

اسب تروا یا تروجان نوعی بدافزار است که به طور مخفیانه وارد سیستم‌ها شده و اطلاعات حساس را به سرقت می‌برد یا به سیستم‌ها آسیب می‌زند. برای پیشگیری از این حملات، استفاده از نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس، به‌روزرسانی منظم سیستم‌ها، و پرهیز از دانلود فایل‌های ناشناس بسیار مهم است.

شبکه گستر با بیش از 30 سال سابقه در زمینه امنیت اطلاعات و شبکه و ارائه محصولات نرم‌افزاری ضدویروس، راهکارهای پیشرفته‌ای را برای حفاظت از داده‌های سازمانی در برابر تهدیدات سایبری، از جمله حملات تروجان، ارائه می‌دهد. برای پیشگیری از انواع حمله تروجان و حفاظت از سیستم‌های خود، می‌توانید از خدمات و محصولات شبکه گستر استفاده کنید.

منبع: https://www.fortinet.com/resources/cyberglossary/trojan-horse-virus