نشت داده به معنای افشای غیرمجاز اطلاعات به دلیل نقص‌های داخلی یا اشتباهات امنیتی است. این مشکل اغلب از ضعف در امنیت داده‌ها، قدیمی بودن سیستم‌های یا نبود آموزش کافی برای کارکنان ناشی می‌شود. نشت و افشای داده می‌تواند منجر به عواقب جدی مانند سرقت هویت، دسترسی غیرمجاز به سیستم‌ها، یا نصب بدافزارهایی مانند باج‌افزار شود. در واقع نشت داده‌ها یکی از آسیب‌پذیرترین مواردی است که مهاجمان سایبری از آن برای دسترسی به اطلاعات حساس سازمان‌ها استفاده می‌کنند و حملات متعددی همچون سرقت اطلاعات یا مهندسی اجتماعی را به اجرا می‌گذارند.

پیشگیری از نشت داده به ‌عنوان یکی از اصول اساسی امنیت سایبری، شامل اتخاذ رویه‌های دقیق و امن برای محافظت از داده‌ها و کاهش احتمال افشای ناخواسته اطلاعات است. اجرای موثر این رویه‌ها بخش حیاتی از یک استراتژی جامع برای جلوگیری از دست رفتن داده‌ها محسوب می‌شود. در ادامه این مقاله به تشریح راهکارهای عملی برای پیشگیری از نشت و افشای داده، اهمیت به‌روزرسانی سیستم‌ها و تقویت آموزش‌های امنیتی برای کارکنان خواهیم پرداخت تا بتوان از وقوع این گونه نشت‌ها جلوگیری به عمل آورد و امنیت اطلاعات و شبکه سازمانی را تضمین کرد.

نشت داده چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟

نشت داده (Data Leak) به معنای افشای ناخواسته و غیرمجاز اطلاعات حساس است که می‌تواند به صورت الکترونیکی یا فیزیکی رخ دهد. این نوع نشت ممکن است در داخل سازمان یا از طریق دستگاه‌های فیزیکی مانند هارد اکسترنال یا لپ‌تاپ‌ها اتفاق بیفتد. اگر یک مجرم سایبری به نشت داده دسترسی پیدا کند، می‌تواند از این اطلاعات برای حمله به سیستم‌ها و ایجاد یک نفوذ بزرگ‌تر استفاده کند.

نشت داده‌ها معمولا به دلیل مشکلات داخلی رخ می‌دهد و نه به دلیل حملات سایبری مستقیم. این بدان معناست که سازمان‌ها می‌توانند پیش از آنکه داده‌ها به دست مجرمان سایبری بیافتند به‌ صورت پیشگیرانه نشت داده‌ها را شناسایی و رفع کنند. اقدامات پیشگیرانه و بهبود فرآیندهای داخلی می‌تواند از بروز نشت و افشای داده جلوگیری کرده و امنیت اطلاعات را تقویت کند.

تفاوت بین نشت داده و نقض داده چیست؟

تفاوت بین نشت داده و نقض داده به نوع و چگونگی رخداد این رویدادها برمی‌گردد. نشت داده به معنای افشای ناخواسته و تصادفی اطلاعات حساس است که به دلیل ضعف‌های امنیتی داخلی اتفاق می‌افتد. این مشکل به طور معمول به دلیل ضعف در کنترل‌های امنیتی و فرآیندهای سازمانی رخ می‌دهد و بدون دخالت مستقیم عوامل خارجی به وقوع می‌پیوندد. به عبارت دیگر پیشگیری از نشت داده نیازمند بهبود در فرآیندهای داخلی و تقویت امنیت سیستم‌ها است.

از طرفی نقض داده نتیجه یک حمله سایبری برنامه‌ریزی ‌شده است. در این موارد مجرمان سایبری به صورت هدفمند اقدام به نفوذ در سیستم‌ها می‌کنند و پس از غلبه بر مجموعه‌ای از تدابیر امنیتی، اطلاعات حساس را به سرقت می‌برند. نقض داده نیازمند واکنش سریع و به‌کارگیری راهکارهای پیچیده امنیتی برای مقابله با حملات خارجی است.

رایج‌ترین علل نشت داده‌ها

• زیرساخت‌های نامناسب: تنظیمات نامناسب یا نرم‌افزارهای به‌روز نشده می‌توانند داده‌ها را به طور ناخواسته افشا کنند. در این راستا اطمینان از پیکربندی صحیح زیرساخت‌ها برای حفاظت از داده‌ها بسیار ضروری است.
• حملات مهندسی اجتماعی: مجرمان با استفاده از روش‌هایی مثل فیشینگ به اطلاعات ورود دسترسی پیدا می‌کنند و از این اطلاعات برای انجام حملات بزرگ‌تر بهره می‌برند.
• سیاست‌های ضعیف در مدیریت گذرواژه‌ها: استفاده از گذرواژه‌های یکسان برای چندین حساب کاربری می‌تواند در صورت وقوع حملات، چندین حساب را در معرض خطر قرار دهد.
• گم شدن دستگاه‌ها: گم شدن دستگاه‌هایی که حاوی اطلاعات حساس سازمان هستند، می‌تواند منجر به افشای داده‌ها یا سرقت هویت شود، به‌ویژه اگر این دستگاه‌ها به دست مجرمان بیفتند.
• آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری: نرم‌افزارهای قدیمی یا آسیب‌پذیری‌های جدید (zero-day) می‌توانند به مجرمان اجازه دهند که به سیستم‌ها نفوذ کرده و تهدیدات امنیتی ایجاد کنند.
• داده‌های قدیمی: با رشد سازمان‌ها و تغییرات سیستم‌ها، داده‌های قدیمی ممکن است به ‌طور ناخواسته در معرض دید قرار بگیرند و شرایطی ایده‌آل برای نشت داده‌ ها ایجاد کنند.

آسیب‌ها و عواقب نشت داده‌ها

• ضرر مالی: نشت اطلاعات و داده‌ها می‌تواند تاثیرات مالی شدیدی بر یک سازمان بگذارد. هزینه‌های ناشی از جبران خسارت، بهبود امنیت، و کاهش اعتماد مشتریان ممکن است به ورشکستگی یا کاهش قابل توجه درآمد منجر شود.
• آسیب به شهرت: Data Leak می‌تواند به شهرت یک شرکت آسیب جدی وارد کند. از دست دادن اعتماد مشتریان و کاهش اعتبار برند می‌تواند عواقب طولانی‌مدتی برای کسب‌ و کارها داشته باشد.
• از دست دادن سهم بازار: نشت و افشای اطلاعات ممکن است باعث شود مشتریان به سمت رقبا متمایل شوند. بر همین اساس کاهش اعتماد به برند و نام تجاری می‌تواند منجر به کاهش سهم بازار و سودآوری شرکت شود.
• اختلال در فعالیت کسب‌ و کار: نشت داده‌ها می‌تواند فعالیت‌های روزمره یک سازمان را مختل کند. همینطور بررسی و اصلاح مشکلات امنیتی ممکن است زمان‌بر باشد و به کاهش فروش و توقف پروژه‌ها منجر شود.
• سرقت هویت: اگر اطلاعات شخصی مشتریان در نشت داده افشا شود، ممکن است این افراد قربانی سرقت هویت یا کلاهبرداری شوند. این امر می‌تواند مشکلات مالی و روانی برای افراد ایجاد کند.
• به دنبال داشتن عواقب قانونی: افشای داده‌های مهم می‌تواند منجر به پیگردهای قانونی و جریمه‌های سنگین شود. بر همین اساس عدم اطلاع‌رسانی به موقع و تلاش برای پنهان‌کاری می‌تواند عواقب قانونی جدی‌تری به دنبال داشته باشد.

راه‌های پیشگیری از نشت داده‌ها

محدود کردن دسترسی به داده‌ها

دسترسی کارکنان به داده‌ها باید بر اساس نیاز کاری آن‌ها محدود شود. این اقدام به کاهش احتمال دسترسی غیرمجاز و جلوگیری از نشت اطلاعات کمک می‌کند.

ارزیابی و به‌روزرسانی ذخیره‌سازی داده‌ها

روش‌های قدیمی ذخیره‌سازی داده می‌توانند آسیب‌پذیری‌های امنیتی ایجاد کنند. بنابراین باید به طور منظم شیوه‌های جمع‌آوری و ذخیره‌سازی داده‌ها را بررسی و به‌روزرسانی کرد.

حذف داده‌های قدیمی

پاک‌سازی منظم داده‌های قدیمی که دیگر مورد استفاده نیستند، ریسک نشت داده را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد و به حفظ امنیت کمک می‌کند.

آموزش کارکنان در زمینه آگاهی سایبری

کارکنان باید به طور منظم در زمینه امنیت سایبری آموزش ببینند. آموزش به آن‌ها کمک می‌کند که تهدیداتی مانند ایمیل‌های مخرب را شناسایی و به تیم امنیتی گزارش دهند.

استفاده از رویکرد عدم اعتماد

سیستم‌های فناوری اطلاعات نباید به طور پیش‌فرض به هیچ دستگاه یا حساب کاربری اعتماد کنند. به همین خاطر پیاده‌سازی رویکرد امنیتی عدم اعتماد به جلوگیری از دسترسی ناخواسته به داده‌های حساس کمک می‌کند.

استفاده از تایید هویت چندمرحله‌ای

تنها به سیاست گذرواژه‌های قوی اعتماد نکنید؛ استفاده از تایید هویت چندمرحله‌ای تضمین می‌کند که حتی در صورت نشت گذرواژه، دسترسی غیرمجاز ممکن نخواهد بود.

نظارت بر ریسک‌های شخص ثالث

حملات زنجیره تامین می‌توانند از طریق نفوذ به حساب‌های ایمیل یکی از فروشندگان شخص ثالث رخ دهند و منجر به نشت داده‌های گسترده شوند. بنابراین برای جلوگیری از نشت و افشای اطلاعات، نظارت بر این ریسک‌ها ضروری است.

خروج صحیح کارکنان

هنگام خروج یک کارمند از سازمان، اطمینان حاصل کنید که دسترسی او به نرم‌افزارها، سیستم‌ها و فایل‌ها به طور کامل حذف شده است؛ که شامل غیرفعال کردن حساب‌ها و بازیابی تجهیزات شرکت نیز می‌شود.

جمع‌بندی نهایی

نشت داده به معنای افشای غیرمجاز اطلاعات حساس است که می‌تواند عواقب جدی برای سازمان‌ها به همراه داشته باشد. این مشکل به دلیل نقص‌های امنیتی داخلی، اشتباهات انسانی یا ضعف در زیرساخت‌های فناوری اطلاعات رخ می‌دهد. پیشگیری از نشت داده‌ها نیازمند رویکردی چندلایه است که شامل ارزیابی‌های منظم امنیتی، آموزش کارکنان و به‌کارگیری روش‌های پیشرفته برای مدیریت دسترسی‌ها و محافظت از داده‌ها است.

شبکه گستر با بیش از 30 سال تجربه در زمینه امنیت اطلاعات سازمانی، می‌تواند با ارائه بهترین راهکارهای نرم‌افزاری ضدویروس و پشتیبانی از سیستم‌های امنیتی، به شما کمک کند تا از داده‌های حساس خود در برابر هرگونه تهدیدی محافظت کنید. با اعتماد به تخصص و تجربه شبکه گستر، امنیت اطلاعات سازمان خود را تضمین کرده و از وقوع نشت اطلاعاتی جلوگیری کنید.

منابع:

https://abnormalsecurity.com/glossary/data-leak

https://www.upguard.com/blog/data-leak-prevention-tips